Boğaziçi Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi
Ortaklığında Büyüleyici Bir Çalışma

Boğaziçi Üniversitesi ve Harvard üniversitesinin bir süredir yapay zeka üzerine yürütmüş
olduğu çalışmalarda nihayetinde önemli ölçüde sona gelindi. Yapılan iş birliği sonucunda
kalp naklininin hemen sonrasında vücudun organi reddedip etmediğini erken teşhisle
anlaşılmasını sağlamak amacıyla geliştirilen yapay zeka ürünü sonuçlarını vermeye başladı.

Kalp nakli sonrasında birçok durum nedeniyle özellikle de Bahsegel istatistiklerine vücudun
kalbi kabul edip etmeyeceği belirli ölçüde anlaşılabiliyordu ancak bu durum çeşitli
problemlere yol açabiliyor ve haliyle hastalar ciddi problemler yaşıyorlardı. Harvard
Üniversitesi ile Boğaziçi Üniversitesi tarafından geliştirilen bu son projede, artık kalp nakilleri
çok daha garanti sonuçlar altında gerçekleşmeye başlayacak.

Kalp nakli sonrasında vücudun yapmış olduğu organ reddi durumuna erken müdahale edilmemesi durumunda kalp hücrelere zarar görebiliyor ve işlevini yerine getiremeyebiliyordu. Özellikle organ naklinin son derece düşük olduğu bu dönemde, kalp gibi değerli bir organın bu nedenle zarar görmesi
hem hasta için hem de tıp dünyası için büyük bir problem teşkil ediyordu.

Bu durumun önüne geçilebilmek amacıyla doktorlar, nakledilen organın reddedilme ihtimali
yüzünden sürekli olarak kalpten küçük örnekler alıyorlardı ve mikroskop altında incelenmesi
otopsiye gönderiyorlardı. Bu uzun ve meşakkatli süreç, aynı zamanda ciddi bir maliyet
içeriyordu. Biyopsi sonucunda ise hücrelerde herhangi bir hasar tespit edilmesi durumunda
hastaya uygulanacak tedavi programı, kalp nakil şekli ve daha birçok detayda değişimler
meydana geliyordu. Bu durum gerek hasta gerekse organın sağlığı açısından önem
taşıyordu.

Bu kapsamda Harvard Üniversitesi ile Boğaziçi Üniversitesi’nde görev alan akademisyenler,
yeni nakledilen kalbin reddini önlemek için ortaklaşa bir şekilde yapay zeka geliştirmeyi
başladılar. Yoğun çalışmalar içerisinde yapay zeka gelişmini sürdüren uzmanlar, sonunda
yaptıkları bu iş birliği sonucunda tıp alanında büyük fayda sağlayacak ve hem hasta hem de
organ sağlığını önemli ölçüde koruyacak bir buluşa imza attılar.

Yapay Zekanın Tahmin Oranı Yüzde 90 Civarında

Yaşanılan organ reddi durumlarının önüne geçmek ve erken teşhisle bu duruma dair ciddi
önlemler almak amacıyla geliştirilen yapay zeka ürünü Boğaziçi ve Harvard Üniversitelerinin
ortak çalışmaları sonucunda, belirli bir sürecin ardında nihayetinde meyvelerini vermeye
başladı. Türkiye’den Ege Üniversitesi Hastanesi, Kartal DR. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi,
Sağlık Bilimleri Üniversitesine bağlı hastaneler ile Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma
Hastanesinin yanı sıra Amerika ve İsviçre’de faaliyetlerini sürdüren birçok hastaneden 2
binden fazla hastaya dair veriler toplandı. Verilerin tümü tek tek yapay zekaya tanıtılarak,
belirli bir hafızasının oluşması sağlandı.

Alınan bu veriler sayesinde nakledilen yeni kalpten alınan örneklere dair görüntler otomatik
olarak yapay zeka tarafından analiz edilirken, doku uyumsuzluğunu erken safhada
saptayabilen ve sebebini de ortaya koyabilen, dokularda oluşan uyumsuzluğun
evrelendirmesini yapabilen bir yapay zeka ürünü ortaya çıktı.
İlgili projenin tam anlamıyla tamamlanması yaklaşık iki yıllık bir süreci beraberinde getirirken,
yapılan çalışmalar sonucunda %90 oranında bir doğruluk payının ortaya çıktığı görüldü.
Projeye dair hazırlanan makalede, tıpta dünyanın en prestijli dergilerinden kabul edilen
Natura Medicine’de yayınlandı ve böylelikle literatüre girmiş oldu. Tüm bu gelişmeler tıp
alanında artık ciddi anlamda kullanılabilecek bir nevi kalp nakli simülasyonunun, dünyadaki
organ nakli kullanımının verim seviyesinin çok daha üst noktalara çıkmasına yol açtı. Ciddi
önem taşıyan bu projenin sona gelinmesinin ardından projenin geliştiricileri tarafında da
çeşitli açıklamalar yapıldı.

Organ Reddi Klasik Yöntemlerde Bazen Gözden Kaçabiliyor

Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsünden Dr. Mehmet Turan, yapay
zekayı geliştiren ekibin üyelerinden biri olduğunu, TÜBİTAK Uluslararası Lider Araştırmacılar
Programı kapsamında ise 2019 yılında Türkiye’ye geldiğini söyledi.
Dr. Turan tarafından yapılan açıklamada, standart kalp nakli test yöntemleri sonucunda
yapılan kalp nakillerinde bazı durumlarda vücudun kalbi kabul etmediği ve bu nedenle
zaman içerisinde hastanın sürekli olarak bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanmak
durumunda kaldığını ifade etti. Bu durumun sağlık açısından zaman zaman büyük
problemlere yol açabileceğini ifade eden Dr.Turan, hastanın böylesi bir durumdan kurtulması
adına ilgili projenin ne denli kritik olduğunu sözlerine ekledi.
Mehmet Turan yapmış olduğu açıklamaların devamında; “Yaptığımız yapay zeka, karar
destek mekanizması olarak patologlarımıza, doktorlarımıza yardımcı olabilecek. Erken
evrede birtakım retlerin olduğunu ve doz ayarlanmasına gidilmesi gerektiğini doktora
söyleyebilecek bir sistem. Normalde, doktorlarımız bunu mikroskop eşliğinde
gözlemleyebiliyorlar ama zaten değerlendirmesi zor bir biyopsi türü. Görüş ayrılıkları
olabiliyor. Erken teşhis bakımından da belki reddin çok daha küçük bir alanda olması
sebebiyle gözden kaçma ihtimali olabiliyor. Bu tür otomatize edilmiş sistemler her zaman için
bu aksaklıkları gidermek açısından çok kritik öneme sahip. Doktorlarımızla eş değer
performanslar elde ettiğini ve karar destek mekanizması olarak kullanıldığında onların
performanslarını da yükselttiğini, işlerini kolaylaştırdığını, genç patologlara bir eğitim aracı
olarak da verilebileceğini gördük tecrübeli patologlarımızla. Bunların hepsi bizim için hem
mutluluk hem heyecan verici gelişmeler oldu. Aslında doktorlarımızın rahatlamasını
sağlamak, karar destek mekanizmalarıyla performanslarını artırmak adına danışabilecekleri
ikinci bir araç olarak yapay zekayı düşünüyoruz. Radyoloji, patoloji, onkolojide, tıbbın birçok
alt disiplininde yapay zeka var. Hatta tüm bu disiplinlerdeki verileri yorumlayabilen, aralardaki
ilişkileri kurabilen, doktorlarımıza belki onların da daha önceden fark etmedikleri bulguları
gösterebilecek yapay zekalar üzerinde çalışıyoruz. İlerleyen yıllarda, heyecan verici
gelişmeler görmeye devam edeceğiz.” ifadelerini kullandı.